سرآمد آزاری

مقدمه:

کودک آزاری پدیدۀ جدیدی نیست. حداقل 600 سال است که کودک آزاری شناخته شده و مبارزه با آن نیز به انحاء گوناگون وجود داشته است. در مورد کودک آزاری مباحث بسیاری مطرح است. عده­ ای آن را به چهار نوع آزار جسمی- جنسی- عاطفی و غفلت تقسیم می کنند و عده ­ای کودک آزاری­ های نظامی و سیاسی را نیز به آن اضافه می کنند. این مباحث سال­ها در جوامع مختلف جریان دارد، کتاب­ها و مقاله­ های مختلفی در مورد آنها نوشته و منتشر شده است. اما مبحث جدیدی در کودک آزاری مطرح شده که به نظر می­ رسد جای کار دارد. این مبحث جدید « سر­آمد آزاری » یا آزار کودکان تیزهوش است.

تعریف :

از دو جنبه می­ توان کودکان تیزهوش را تعریف کرد:

1.  کودک تیزهوش، کودکی است که در یک یا چند مهارت چون ورزش، درس وتحصیل، موسیقی، نقاشی و… سرآمد بوده و این امور را برتر از آنچه از سن او انتظار می­ رود، انجام دهد. این برتری باید ابتدا بدون آموزش و تنها به جهت علاقۀ کودک و استعداد ذاتی او دیده شده و سپس تحت تعلیم قرار بگیرد.
2.  کودک تیزهوش کودکی است که هوشبهری بالای 130 داشته باشد. کودکان تیزهوش مانند دیگر کودکان، نیازمند برآورده شدن چهار نیاز اصلی خود شامل نیازهای فیزیکی، نیازهای آموزشی، نیازهای عاطفی- روانی و نیازهای اجتماعی- تفریحی هستند.

ویژگی­های کودکان سرآمد:

•  شروع فعالیتهای فیزیکی و بلوغ زودرس عقلی بسیار زودتر از همسالان خود.
•  بر انگیخته شدن سریع حس کنجکاوی و توجه ویژه به مسائل و اتفاقات اطراف
• علاقه شدید به مطالعه کتاب
• علاقه شدید به نوشتن و سراییدن شعر
•  فراگیری سریع
•  مهارت در برقراری ارتباط با دیگران

سر آمد آزاری:

تفاوت عمدۀ کودکان تیزهوش با سایر کودکان، تفاوت در تفکر آنهاست. آنها با وجود کودکی، بزرگ می ­اندیشند و همین نکته، سرآغاز رفتار نامناسب والدین و اولیا مدرسه با آنهاست، چرا که فراموش می­ کنند این کودکان در مقایسه با همسالان خود عاقل و منطقی ­اند، نه در مقایسه با والدین خود.

کودکان تیزهوش اغلب می­ پندارند علاقه والدین و آموزگاران و… به آنها تنها به دلیل برتری آنهاست. بدون این ویژگی کسی به آنها توجهی ندارد،بنابراین گاه سعی می­کنند با پنهان کردن استعداد خود- اگر موفق بشوند- رفتار واقعی دیگران با خود را محک بزنند.

کودک باهوش، هنوز یک کودک است و مانند همسالان خود نیازمند محبت و تشویق به جای والدین است. باید به کودک سرآمد فهماند که محبت والدین به او جهت استعداد ویژه او نیست، بلکه او را به خاطر آن که فرزند آنهاست دوست دارند. این احساس که او را به خاطر خودش دوست داریم به کودک اطمینان می­دهد که اگر زمانی با شکست یا عدم موفقیتی روبه ­رو شد، همه چیز را تمام شده نبیند.

از کودک سرآمد به اندازۀ سن او و نه به اندازۀ استعداد ویژه او انتظار داشته باشیم. هر چند او درک و فهمی به مراتب بالاتر از همسالانش دارد. اما او فرزند و کودک ماست. او نیز مانند سایر کودکان نیازمند تشویق و دریافت هدیه است. دوست دارد در مقابل نمرات درخشان و یا رفتارهای نیکو تشویق شود. اغلب والدین به جهت توقع بالایی که از این کودکان دارند، موفقیت­های آنها را عادی جلوه دارد وآنها را تشویق نمی­ کنند و باعث سرخوردگی کودک می­ شوند.

به تمارض­های او پاسخ نداده و توجه نکنید. اگر می­بینید که به عمد کاری را انجام نمی­ دهد، درسی را فرا نمی­ گیرد و یا در خواندن و نوشتن و… عمداً اشتباه می­ کند، به هیچ وجه با او دعوا نکنید. مانند کودکان دیگر درس را مجدداً برای او توضیح بدهید به کم شدن نمرۀ او درست مانند دیگر کودکان واکنش نشان دهید و بگذارید او خودش اشتباهاتش را جبران کند، اما دقت کنید که این واکنش­ها تمارض است یا او واقعاً متوجه نکته ­ای نشده است اگر می ­بینید دوست ندارد بین همسالان خود در مدرسه، در جمع فامیل و دوستان و… مطرح شود، از موفقیت­های او تعریف نکنید. احساس متمایز بودن از دیگران، برقراری ارتباط با آنها را مشکل می­ کند و گاه برای فرار از آزار و اذیت همسالان، کودک شیوۀ دیگری چون تنبلی و… را در پیش می­گیرد. اگر برای جلب توجه، جنجال و جر و بحث به راه می اندازد، اصلاً توجه نکنید.

فراموش نکنیم که 2 تا 3 درصد افراد جامعه سرآمد هستند. یعنی در ایران امروز کلاً 2100000 نفر و به ویژه 1050000 نفر کودک و نوجوان سرآمد هستند